Porównanie wyznań

PORÓWNANIE WYZNAŃ

Podobieństwa i różnice między wiarą i praktyką
Kościoła Rzymskokatolickiego a Kościoła Zielonoświątkowego

I Bóg

Lp

temat

kościół rzymskokatolicki

kościół zielonoświątkowy

1.

Bóg

Trójca Święta. Bóg Trójjedyny:
Ojciec, Syn i Duch

Trójca Święta. Bóg Trójjedyny:
Ojciec, Syn i Duch

2.

Ojciec

Źródło życia, Suwerenny, Miłosierny, Sprawiedliwy

Źródło życia, Suwerenny, Miłosierny, Sprawiedliwy

3.

Jezus

Mesjasz, Pan, Zbawiciel Jednorodzony Syn Boży. Jako jedna osoba posiada dwie natury, które się jednak nie mieszają. Jest w pełni Bogiem i w pełni Człowiekiem.

Mesjasz, Pan, Zbawiciel Jednorodzony Syn Boży. Jako jedna osoba posiada dwie natury, które się jednak nie mieszają. Jest w pełni Bogiem i w pełni Człowiekiem.

4.

Duch Święty

Osoba Boska, godna czci;
Zesłanie Ducha Świętego w dniu Pięćdziesiątnicy (początek Kościoła)

Osoba Boska, godna czci;
Zesłanie Ducha Świętego w dniu Pięćdziesiątnicy (początek Kościoła)

II Kanon wiary

Lp

temat

kościół rzymskokatolicki

kościół zielonoświątkowy

5.

Pismo Święte

Nowy Testament: 27 ksiąg

Nowy Testament: 27 ksiąg

Stary Testament: 39 ksiąg

Stary Testament: 39 ksiąg

+7 ksiąg deuterokanonicznych

(kanon aleksandryjski)

(kanon palestyński)

6.

Źródła Objawienia

Pismo Święte

Tradycja

Magisterium Kościoła
(Nauczycielski Urząd Kościoła)

Pismo Święte

III Dar zbawienia

Lp

temat

kościół rzymskokatolicki

kościół zielonoświątkowy

7.

Zbawienie

Jezus sprawcą zbawienia.
Dar usprawiedliwienia ofiarowany przez Boga z łaski

Jezus sprawcą zbawienia.
Dar usprawiedliwienia ofiarowany przez Boga z łaski

Aby otrzymać zbawienie, w chwili śmierci należy być w stanie łaski uświęcającej

Dar należy przyjąć przez wiarę i w niej trwać (zaufać Bogu).
Podstawą jest uznanie własnej grzeszności i wyznanie grzechów Bogu oraz zaufanie Chrystusowi, czyli uznanie wystarczalności dzieła zbawienia dokonanego przez Jezusa na krzyżu.

Należy trwać w jedności z Kościołem

Dar zbawienia udzielany niezależnie od przynależności do określonego wyznania

IV Liturgia

Lp

temat

kościół rzymskokatolicki

kościół zielonoświątkowy

8.

Liturgia główna

Msza jako bezkrwawa ofiara
(pozostająca w ścisłym związku z aktem jedynej ofiary złożonej na Krzyżu)

Liturgia (publiczna służba Bogu) rozumiana jako ofiara uwielbienia i dziękczynienia

Sprawowana przez wyświęconego w Kościele kapłana

Sprawuje ją ogół wiernych (kapłaństwo powszechne) pod przewodnictwem osoby ordynowanej

Liturgia rozbudowana.
Istnieje konieczność zachowania odpowiednich rytów, formuł modlitewnych

Duża spontaniczność, czynny udział wiernych. Z modlitw recytowanych zasadniczo: Ojcze nasz, pieśni, Psalmy, Wyznanie wiary. Modlitwa wspólnotowa, improwizowana i spontaniczna, duża rola śpiewu (uwielbianie). Oprócz liturgii modlitwy i Słowa sprawowana jest Wieczerza Pańska

V Sakramenty

Lp

temat

kościół rzymskokatolicki

kościół zielonoświątkowy

9.

Ilość sakramentów

Siedem:
chrzest, Eucharystia,
bierzmowanie, pokuta, małżeństwo, kapłaństwo, namaszczenie chorych

Dwa:
chrzest i eucharystia

10.

Istota sakramentów

Działają ex opere operato. Ich skuteczność polega na udzieleniu łaski mocą samej czynności. Wiara przyjmującego sakrament, choć wymagana, nie jest konieczna, jak w przypadku chrztu dzieci (mówi się wówczas o wierze Kościoła, rodziców chrzestnych...)

Skuteczność sakramentu uzależniona od wiary przyjmującego. Stąd wykluczona jest zasada ex opere operato

11.

Chrzest

W imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego.

W imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego.

Gładzi grzech pierworodny i wszystkie grzechy do chrztu.

Chrzest na odpuszczenie grzechów

Konieczny do zbawienia

Chrzest jest przykazaniem Pańskim, a jego konieczność nie podlega dyskusji. Chrzest uznaje się za końcowy akt procesu narodzenia na nowo.

Chrzest nie tylko wskazuje na nawrócenie i inne rzeczywistości duchowe (takie jak: obmycie i uwolnienie z grzechów, oczyszczenie sumienia ze wszystkich obciążających win, zmartwychwstanie do nowego życia itp.), ale je poświadcza i w wymiarze duchowym urzeczywistnia.

Udzielany zasadniczo dzieciom (niemowlętom)

Udzielany jest tym, którzy się upamiętali, nawrócili i uwierzyli w Jezusa, jako osobistego Pana i Zbawiciela (istotna rola doświadczenia spotkania z Bogiem). Może być udzielony dzieciom, jednak dopiero, gdy są one świadome wiary.

12.

Eucharystia

Sprawowana pod dwiema postaciami

Sprawowana pod dwiema postaciami

Udzielana wiernym zazwyczaj pod jedną postacią (chleb/opłatek)

Udzielana wiernym pod dwiema postaciami

Eucharystia jako ofiara

Wieczerza Pańska jako wspólnota (koinonia)

Wiara w przeistoczenie (transsubstancjacja), w wyniku której chleb i wino zostają przeistoczone w Ciało i Krew

Wiara w duchową obecność Chrystusa w chlebie i winie, które dla przyjmujących są komunią z Ciałem i Krwią Chrystusa

Adoracji Chleba eucharystycznego służą specjalne nabożeństwa oraz Święto Bożego Ciała (Święto Ciała i Krwi Pańskiej)

Chleba konsekrowanego Słowem Bożym i modlitwą nie adoruje się w żadnej postaci

13.

Wyznawanie grzechów

Dokonuje się poprzez sakrament pojednania (spowiedź), absolucji udziela kapłan

Wierny jest zobowiązany do wyznawania grzechów Bogu oraz pojednania z bliźnimi. Praktykowana jest spowiedź powszechna (w czasie nabożeństwa). Istnieje możliwość pomocy duszpasterskiej w przypadku wyrażenia woli wyznania win. Rozmowa indywidualna zakończona jest modlitwą/prośbą o absolucję.

14.

Bierzmowanie

Sakrament umocnienia wiernego (namaszczenia krzyżmem - chrisma), który wcześniej przyjął chrzest, pojednał się z Bogiem w sakramencie pokuty i przystąpił do Eucharystii

Wierny po nawróceniu (często przed chrztem) podczas modlitwy wspólnotowej lub indywidualnej otrzymuje namaszczenie Ducha Świętego (chrzest w Duchu), który objawia się w postaci darów łaski (charyzmatów)

15.

Namaszczenie chorych

Do udzielania sakramentu używany poświęcony olej

Modlitwie o chorych często towarzyszą oleje służące do namaszczania, ale nie jest to warunek konieczny do sprawowania takiej modlitwy.

Sakrament udzielany przez kapłana chorym, określany także jako „ostatnie namaszczenie”

Modlitwa o chorych (i potrzebujących) jest częstym punktem liturgii. Organizuje się specjalne nabożeństwa, na których modlitwa w tej intencji jest punktem centralnym.

16.

Kapłaństwo

Powszechne kapłaństwo.
Podział na kler i lud

Ordynowani do służby mężczyźni, (pastorzy), odpowiadają za sprawowanie nabożeństwa

Celibat obowiązuje wszystkich duchownych

Celibat nie jest nakazany. Postuluje się, aby pastor był mężem i ojcem

17.

Małżeństwo

Związek mężczyzny i kobiety

Związek mężczyzny i kobiety

Sakrament nierozerwalny. Istnieje prawna droga do uznania małżeństwa za zawarte nieważnie, czyli orzeczenie o nieważności zawarcia sakramentu małżeństwa

Rozwód dopuszczalny w przypadku wskazania na grzech wszeteczeństwa (niewierności) jednej ze stron

VI Kościół

Lp

temat

kościół rzymskokatolicki

kościół zielonoświątkowy

18.

Struktura

Kościół rzeczywistością widzialną i niewidzialną (mistyczną). Na czele Kościoła stoi Jezus Chrystus, Głowa i fundament Kościoła

Kościół rzeczywistością widzialną i niewidzialną (mistyczną). Na czele Kościoła stoi Jezus Chrystus, Głowa i fundament Kościoła

W strukturze Kościoła widzialnego głową jest biskup rzymski (papież), jako Vicarius Iesu Christi (następca Jezusa Chrystusa).

W strukturze ruchu zielonoświątkowego nie występuje żaden urząd, który można porównać z instytucją papiestwa. Podkreśla się natomiast, że Następcą Chrystusa na ziemi (Vicarius) jest Duch Święty.

Struktura Kościoła jest monarchiczna (feudalna)

Zbory-parafie posiadają dużą autonomię w sprawach personalnych (powołania na urząd pastora, starszych zboru, w sprawach dyscyplinarnych wobec członków wspólnoty, w sprawach finansowych)

19.

Przystąpienie do kościoła

Bramą Kościoła jest chrzest

Bramą prowadzącą do Kościoła jest doświadczenie osobistego nawrócenia i zaufanie Jezusowi jako swojemu Panu i Zbawicielowi. Finalnym aktem nowych narodzin jest chrzest, który pieczętuje odpuszczenie grzechów i włącza wiernego w Kościół.

20.

Wykluczenie z kościoła

Kościół ma prawo ekskomuniki, z którego może korzystać w określonych okolicznościach papież i biskupi

Zbór ma prawo ekskomuniki. Wyklucza się ze zboru osobę, która dopuściła się rażących uchybień w sferze moralności lub błędnej doktryny, a wcześniejsze napomnienia nie przynosiły efektu

21.

Locum kościoła

Kościoły i kaplice są zdobione

Brak wskazań co do wystroju kaplicy. Najczęściej są proste i surowe

Istotną rolę pełnią w nich obrazy i rzeźby, liczne ołtarze

Kaplice pozbawione wizerunków świętych i ołtarzy

Centralnym punktem jest ołtarz i krucyfiks oraz tabernakulum, w którym przechowywany jest Chleb eucharystyczny.

Istotną funkcję pełni kazalnica, stół komunijny oraz krzyż. Prezbiterium dostępne dla wiernych.
Kaplice są ogrzewane, wierni zdejmują wierzchnie okrycia (szatnia)

22.

Stosunek Kościoła do państwa

Wcześniej istniał ścisły związek Kościoła z państwem. Obecnie Kościół stoi na straży moralności, wyraża też swoją opinię w innych istotnych dziedzinach życia społecznego.

Podkreśla się rozdział Kościoła od państwa, zwracając uwagę na fakt, że władza pochodzi od Boga, ale sposób rządzenia jest wymysłem człowieka

VII Kult i święta

Lp

temat

kościół rzymskokatolicki

kościół zielonoświątkowy

23.

Kult

Centralnym podmiotem kultu jest Bóg, ku któremu kierowane są modlitwy i którego wierni adorują.

Centralnym podmiotem kultu jest Bóg, ku któremu kierowane są modlitwy i którego wierni adorują.

Wskazane jest, aby codziennie sprawowana była msza, a wierni wezwani są do brania w niej udziału. Oprócz mszy wierni mają do dyspozycji wiele innych form liturgicznych, różnych w zależności od okresu liturgicznego (nabożeństwa ku czci świętych, szczególnie Matki Bożej; droga krzyżowa, gorzkie żale, kółka różańcowe, etc.). Wierni posiadają wiele możliwości wyrażania swojej pobożności, dopasowanej do potrzeb i wrażliwości.

Wierni spotykają się na nabożeństwach głównych w niedzielę oraz w inne dni tygodnia. Inne nabożeństwa mają charakter spotkań modlitewnych, uwielbiających, rozważań biblijnych, nauczających, grup wsparcia. Nie ma konieczności, aby spotkania te prowadzone były przez osobę ordynowaną (duchownego).

24.

Pobożność indywidualna

Pielęgnowanie życia duchowego w oparciu sakramenty. Modlitwa na podstawie pacierza. Zasadniczo dominują formuły wyuczone lub czytane (brewiarz). Pobożność ta ma często związek z kultem świętych (np. patronów) i Matki Chrystusa.

Centrum życia duchowego wiernego stanowi czytanie i rozważanie Słowa Bożego oraz modlitwa. Dominuje modlitwa improwizowana, a także modlitwa na podstawie Psałterza (Psalmy). Istotną rolę odgrywają dary Ducha Świętego, szczególnie dar języków, zalecany do modlitwy indywidualnej. Post jest traktowany jako osobiste ćwiczenie w pobożności, często oznacza całkowite powstrzymanie się od spożywania posiłków (dzień, kilka lub nawet kilkanaście dni).

Zachowywanie dni postnych (środa, piątek)

Kościół nie narzuca postu, choć nieraz zaleca go w określonej, wspólnej intencji. Nie ma jednak żadnych konsekwencji dla tych, którzy go nie zachowują.

25.

Matka Chrystusa

Otoczona jest szczególnym kultem.

Maria stanowi wzór postępowania i przykład do naśladowania dla wierzącego. Wierni kultem otaczają wyłącznie Boga (Ojca, Syna i Ducha Świętego), ku któremu kierują modlitwy. Z tego powodu Matka Pana nie jest otoczona żadnym specjalnym kultem, a formy kultu innych osób, poza Bogiem, określa się jako bałwochwalstwo.

Matka Boża (Theotokos)

Część środowiska przyjmuje tytuł Matka Boża (Theotokos), choć jednocześnie czyni się to w nawiązaniu do Jezusa Chrystusa, jako Wcielonego Boga.

Niepokalana Dziewica (poza Jezusem nie miała więcej dzieci)

Uznaje się jej dziewictwo w chwili poczęcia i narodzin Jezusa. Nie przeczy się możliwości posiadania przez Nią innych dzieci poza Jezusem

Orędowniczka, Królowa Nieba, Pocieszycielka. Kierowane są do niej modlitwy (szczególnym rodzajem jest różaniec). Wiara w Jej niepokalane poczęcie, (urodzenie bez grzechu pierworodnego) wieczne dziewictwo, wniebowzięcie.

Odrzuca się nie mające potwierdzenia w Biblii tytuły oraz nie podziela się wiary w niepokalane poczęcie i wniebowzięcie.

26.

Święci

Określenie święty używane jest na oznaczenie osoby, która po śmierci została uznana za godną życia wiecznego i przebywa już w niebie (proces kanonizacyjny).

Terminem święci określany jest ogół wierzących w Chrystusa. Pojęcie święty nie jest zarezerwowane dla umarłych, którzy żyli nienaganną wiarą.

Wstawiają się za wiernymi, żyjącymi na ziemi. Można, a nawet powinno się szukać u nich wstawiennictwa i pomocy, ponieważ żyjąc już w bezpośrednim oglądaniu Stwórcy mogą wypraszać u Niego łaski dla Kościoła.

Odrzuca się przyczynne modlitwy do świętych jako bezprzedmiotowe. Kult świętych traktowany jest jako przejaw bałwochwalstwa.

27.

Kult zmarłych

Umarli otoczeni są modlitwą, uprasza się u Boga dla nich łaski, w tej intencji odprawia się msze.

Zmarli nie potrzebują modlitwy, ponieważ ich los został już postanowiony przez Boga i jest nieodwołalny.

28.

Święta

Niedziela

Niedziela

Centrum roku liturgicznego stanowi Wielkanoc, którą poprzedza czterdziestodniowy okres postu, w którym szczególną rolę odgrywa Triduum Paschalne. W okresie wielkanocnym obowiązkiem wiernego jest przystąpienie do sakramentu pokuty i eucharystii

Największym świętem jest Wielkanoc, co nie oznacza, że związane są z tym jakieś szczególne obowiązki wiernego. Podkreślony bywa anamnetyczny charakter świętowania. Nabożeństwo Wielkanocne poprzedza liturgia Wielkiego Piątku (ustawowe prawo do dnia wolnego), w którym wierni gromadzą się na modlitwie i rozważaniu wydarzenia Krzyża. Niektórzy wierni praktykują tego dnia post.

Duża ilość świąt i dni świątecznych.

Mała ilość świąt. Najważniejsze to: Boże Narodzenie (święto Narodzenia Pańskiego) i Zesłanie Ducha Świętego (Zielone Święta; ustawowe prawo do dnia wolnego); od pozostałych nabożeństw różnią się najczęściej kazaniem (okolicznościowe). Oprócz tego zbory obchodzą własne święta. Najbardziej powszechne jest Święto Dziękczynienia (przełom września/października), a także rocznica powstania zboru i inne. Mocno podkreśla się, że każdy dzień dla chrześcijanina jest święty i świętem.

Przy okazji świąt istnieje możliwość otrzymania odpustów.

Święta nie mają związku z udzielaniem szczególnych łask Bożych.

VIII Eschatologia

Lp

temat

kościół rzymskokatolicki

kościół zielonoświątkowy

29.

Życie po śmierci

Życie duszy po śmierci ciała. Sąd indywidualny, który następuje zaraz po śmierci.

Życie duszy po śmierci ciała. Sąd indywidualny, który następuje zaraz po śmierci.

W przekonaniu powszechnym (choć nie w teologii) życie wieczne rozpoczyna się w chwili śmierci w łasce uświęcającej.

Życie wieczne rozpoczyna się w momencie przyjęcia daru zbawienia. Wierzący w Chrystusa zostali osądzeni, gdy upamiętali się, nawrócili i przyjęli dar zbawienia. Osądzone muszą zostać ich uczynki, aby mogła zostać wyznaczona nagroda lub wymierzona kara, która jednak nie oznacza odrzucenia (potępienia).

30.

Piekło i niebo

Wiara w niebo (życie wieczne) i piekło (stan oddalenia od Boga).

Wiara w niebo (życie wieczne) i piekło (stan oddalenia od Boga).

Sąd ostateczny: wymiar powszechny

Sąd ostateczny, w którym sądzeni będą wszyscy żywi i umarli, którzy z różnych powodów nie poznali (nie przyjęli) Jezusa jako Pana i Zbawiciela.

31.

Czyściec i odpusty

Czyściec (proces oczyszczenia, nie miejsce), przedsionek nieba. Czyściec jest przewidziany dla tych, którzy umarli w stanie łaski uświęcającej, ale chwili śmierci nie mieli uporządkowanego stosunku do rzeczy stworzonych. Ze stanem czyśćca związane są odpusty, które przyczyniają się do zmniejszenia lub do całkowitego usunięcia oczyszczającej kary czyśćca.

Odrzucenie wiary w czyściec i rolę odpustów. Bóg wraz z winami darował grzesznikowi również karę, jaka mu się należała za popełnione grzechy.

IX Wychowanie i etyka

Lp

temat

kościół rzymskokatolicki

kościół zielonoświątkowy

32.

Wychowanie religijne

Obowiązek wychowania religijnego spoczywa w pierwszej kolejności na rodzicach i Kościele.

Obowiązek wychowania religijnego spoczywa na rodzicach i Kościele.

Dzieci uczestniczące w nauczaniu religii są po chrzcie.

Dzieci uczestniczące w nauczaniu religii są (najczęściej) przed chrztem; do rzadkości należą chrzty przed ukończeniem 10 roku życia; nawet po ukończeniu katechizacji część młodzieży nie przystępuje do chrztu.

Zajęcia religii prowadzone przez katechetów w szkołach

Zajęcia religii (Szkółka Niedzielna) prowadzone przez katechetów w szkołach, choć zdecydowanie częściej, z powodu małej ilości dzieci, w punktach katechetycznych zarejestrowanych przy szkołach.

33.

Aborcja

Aborcja jest grzechem.

Aborcja jest grzechem.

34.

Eutanazja

Eutanazja jest grzechem.

Eutanazja jest grzechem.

35.

Homoseksualizm

Homoseksualizm jest grzechem.

Homoseksualizm jest grzechem.

36.

Stosunek do antykoncepcji

Akceptacja metod naturalnych.

Akceptacja metod naturalnych.

Negacja innych metod

Stosowanie innych metod i środków pozostawiona jest sumieniu wiernych (nie są zakazane), pod warunkiem jednak, że środki antykoncepcyjne nie prowadzą do śmierci embrionu (człowieka) oraz nie wpływają negatywnie na płód i matkę.

37.

Stosunek do służby wojskowej

Służba wojskowa nie jest złem. Należy bronić swojej ojczyzny i swojego życia, nawet za cenę zabicia nieprzyjaciół-agresorów.

Pełnienie służby wojskowej pozostawia się sumieniu wiernych.

Opracował Wojciech Gajewski

1. Bóg

  • Kościół Rzymskokatolicki:
    Trójca Święta. Bóg Trójjedyny: Ojciec, Syn i Duch
  • Kościół Zielonoświątkowy:
    Trójca Święta. Bóg Trójjedyny: Ojciec, Syn i Duch

2. Ojciec

  • Kościół Rzymskokatolicki:
    Źródło życia, Suwerenny, Miłosierny, Sprawiedliwy
  • Kościół Zielonoświątkowy:
    Źródło życia, Suwerenny, Miłosierny, Sprawiedliwy

3. Jezus

  • Kościół Rzymskokatolicki:
    Mesjasz, Pan, Zbawiciel Jednorodzony Syn Boży. Jako jedna osoba posiada dwie natury, które się jednak nie mieszają.
    Jest w pełni Bogiem i w pełni Człowiekiem
  • Kościół Zielonoświątkowy:
    Mesjasz, Pan, Zbawiciel Jednorodzony Syn Boży. Jako jedna osoba posiada dwie natury, które się jednak nie mieszają.
    Jest w pełni Bogiem i w pełni Człowiekiem

4. Duch Święty

  • Kościół Rzymskokatolicki:
    Osoba Boska, godna czci; Zesłanie Ducha Świętego w dniu Pięćdziesiątnicy (początek Kościoła)
  • Kościół Zielonoświątkowy:
    Osoba Boska, godna czci; Zesłanie Ducha Świętego w dniu Pięćdziesiątnicy (początek Kościoła)

5. Pismo Święte

  • Kościół Rzymskokatolicki:
    Nowy testament: 27 ksiąg
    Stary testament: 39 ksiąg + 7 ksiąg deuterokanonicznych
    (kanon aleksandryjski)
  • Kościół Zielonoświątkowy:
    Nowy testament: 27 ksiąg
    Stary testament: 39 ksiąg
    (kanon palestyński)

6. Źródła Objawienia

  • Kościół Rzymskokatolicki:
    Pismo Święte
    Tradycja
    Magisterium Kościoła (Nauczycielski Urząd Kościoła)
  • Kościół Zielonoświątkowy:
    Pismo Święte

7. Zbawienie

  • Kościół Rzymskokatolicki:
    Jezus sprawcą zbawienia.
    Dar usprawiedliwienia ofiarowany przez Boga z łaski.
    Aby otrzymać zbawienie, w chwili śmierci należy być w stanie łaski uświęcającej.
    Należy trwać w jedności z Kościołem.
  • Kościół Zielonoświątkowy:
    Jezus sprawcą zbawienia.
    Dar usprawiedliwienia ofiarowany przez Boga z łaski.
    Dar należy przyjąć przez wiarę i w niej trwać (zaufać Bogu). Podstawą jest uznanie własnej grzeszności i wyznanie grzechów Bogu oraz zaufanie Chrystusowi, czyli uznanie wystarczalności dzieła zbawienia dokonanego przez Jezusa na krzyżu.
    Dar zbawienia udzielany niezależnie od przynależności do określonego wyznania.

8. Liturgia główna

  • Kościół Rzymskokatolicki:
    Msza jako bezkrwawa ofiara (pozostająca w ścisłym związku z aktem jedynej ofiary złożonej na Krzyżu).
    Sprawowana przez wyświęconego w Kościele kapłana.
    Liturgia rozbudowana. Istnieje konieczność zachowania odpowiednich rytów, formuł modlitewnych.
  • Kościół Zielonoświątkowy:
    Liturgia (publiczna służba Bogu) rozumiana jako ofiara uwielbienia i dziękczynienia.

    Sprawuje ją ogół wiernych (kapłaństwo powszechne) pod przewodnictwem osoby ordynowanej.
    Duża spontaniczność, czynny udział wiernych. Z modlitw recytowanych zasadniczo: Ojcze nasz, pieśni, Psalmy, Wyznanie Wiary.
    Modlitwa wspólnotowa, improwizowana i spontaniczna, duża rola śpiewu(uwielbianie).
    Oprócz liturgii modlitwy i Słowa sprawowana jest Wieczerza Pańska.

9. Ilość sakramentów

  • Kościół Rzymskokatolicki:
    Siedem: chrzest, Eucharystia, bierzmowanie, pokuta, małżeństwo, kapłaństwo, namaszczanie chorych.
  • Kościół Zielonoświątkowy:
    Dwa: chrzest i eucharystia.

10. Istota sakramentów

  • Kościół Rzymskokatolicki:
    Działają ex opere operato. Ich skuteczność polega na udzielani łaski mocą samej czynności. Wiara przyjmującego sakrament, choć wymagana, nie jest konieczna, jak w przypadku chrztu dzieci (mówi się wówczas o wierze Kościoła, rodziców chrzestnych…).
  • Kościół Zielonoświątkowy:
    Skuteczność sakramentu uzależniona od wiary przyjmującego. Stąd wykluczona jest zasada ex opere operato.

11. Chrzest

  • Kościół Rzymskokatolicki:
    W imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego.
    Gładzi grzech pierworodny i wszystkie grzechy do chrztu. Konieczny do zbawienia. 
    Udzielany zasadniczo dzieciom (niemowlętom).
  • Kościół Zielonoświątkowy:
    W imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego.

    Chrzest na odpuszczenie grzechów.
    Chrzest jest przykazaniem Pańskim, a jego konieczność nie podlega dyskusji. Chrzest uznaje się za końcowy akt procesu narodzenia na nowo.
    Chrzest nie tylko wskazuje na nawrócenie i inne rzeczywistości duchowe (takie jak obmycie i uwolnienie z grzechów, oczyszczenie sumienia ze wszystkich obciążających win, zmartwychwstanie do nowego życia itp.), ale je poświadcza i w wymiarze duchowym urzeczywistnia.
    Udzielany jest tym, którzy się upamiętali, nawrócili i uwierzyli w Jezusa, jako osobistego Pana i Zbawiciela (istotna rola doświadczenia spotkania z Bogiem). Może być udzielony dzieciom, jednak dopiero, gdy są one świadome wiary.

12. Eucharystia

  • Kościół Rzymskokatolicki:
    Sprawowana pod dwiema postaciami.
    Udzielana wiernym zazwyczaj pod jedną postacią (chleb/opłatek).
    Eucharystia jako ofiara.
    Wiara w przeistoczenie (transsubstancjacja), w wyniku której chleb i wino zostają przeistoczone w Ciało i Krew.
    Adoracji Chleba  eucharystycznego służą specjalne nabożeństwa oraz Święto Bożego Ciała (Święto Ciała i Krwi Pańskiej).
  • Kościół Zielonoświątkowy:
    Sprawowana pod dwiema postaciami.
    Udzielana wiernym pod dwiema postaciami.
    Wieczerza Pańska jako wspólnota (koinonia).
    Wiara w duchową obecność Chrystusa w chlebie i winie, które dla przyjmujących są komunią z Ciałem i Krwią Chrystusa.
    Chleba konsekrowanego Słowem Bożym i modlitwą nie adoruje się w żadnej postaci.

13. Wyznawanie grzechów

  • Kościół Rzymskokatolicki:
    Dokonuje się poprzez sakrament pojednania (spowiedź), absolucji udziela kapłan.
  • Kościół Zielonoświątkowy:
    Wierny jest zobowiązany do wyznawania grzechów Bogu oraz pojednania z bliźnimi. Praktykowana jest spowiedź powszechna 
    (w czasie nabożeństwa). Istnieje możliwość pomocy duszpasterskiej w przypadku wyrażenia woli wyznania win. Rozmowa indywidualna zakończona jest modlitwą/prośbą o absolucję.

14. Bierzmowanie

  • Kościół Rzymskokatolicki:
    Sakrament umocnienia wiernego (namaszczenia krzyżmem – chrisma), który wcześniej przyjął chrzest, pojednał się z Bogiem w sakramencie pokuty i przystąpił do Eucharystii.
  • Kościół Zielonoświątkowy:
    Wierny po nawróceniu (często przed chrztem) podczas modlitwy wspólnotowej lub indywidualnej otrzymuje namaszczenie Ducha Świętego (chrzest w Duchu), który objawia się w postaci darów łaski (charyzmatów).

15. Namaszczanie chorych

  • Kościół Rzymskokatolicki:
    Do udzielania sakramentu używany poświęcony olej.
    Sakrament udzielany przez kapłana chorym, określany także jako „ostatnie namaszczenie”.
  • Kościół Zielonoświątkowy:
    Modlitwie o chorych często towarzyszą oleje służące do namaszczania, ale nie jest to warunek konieczny do sprawowania takiej modlitwy.
    Modlitwa o chorych (i potrzebujących) jest częstym punktem liturgii. Organizuje się specjalne nabożeństwa, na których modlitwa
    w tej intencji jest punktem centralnym.

16. Kapłaństwo

  • Kościół Rzymskokatolicki:
    Powszechne kapłaństwo. Podział na kler i lud.
    Wyświęceni mężczyźni.
    Celibat obowiązuje wszystkich duchownych.
  • Kościół Zielonoświątkowy:
    Kapłaństwo wszystkich wiernych.
    Ordynowani do służby mężczyźni, (pastorzy), odpowiadają za sprawowanie nabożeństwa.
    Celibat nie jest nakazany. Postuluje się, aby pastor był mężem i ojcem.

17. Małżeństwo

  • Kościół Rzymskokatolicki:
    Związek mężczyzny i kobiety.
    Sakrament nierozerwalny. Istnieje prawna droga do uznania małżeństwa za zawarte nieważnie, czyli orzeczenie o nieważności zawarcia sakramentu małżeństwa.
  • Kościół Zielonoświątkowy:
    Związek mężczyzny i kobiety.
    Rozwód dopuszczalny w przypadku wskazania na grzech wszeteczeństwa (niewierności) jednej ze stron.

18. Struktura

  • Kościół Rzymskokatolicki:
    Kościół rzeczywistością widzialną i niewidzialną (mistyczną). Na czele Kościoła stoi Jezus Chrystus, Głowa i fundament Kościoła.
    W strukturze Kościoła widzialnego głową jest biskup rzymski (papież), jako Vicarius Iesu Christi (następca Jezusa Chrystusa).
    Struktura Kościoła jest monarchiczna (feudalna).
  • Kościół Zielonoświątkowy:
    Kościół rzeczywistością widzialną i niewidzialną (mistyczną). Na czele Kościoła stoi Jezus Chrystus, Głowa i fundament Kościoła.
    W strukturze ruchu zielonoświątkowego nie występuje żaden urząd, który można porównać z instytucją papiestwa. Podkreśla się natomiast, że Następcą Chrystusa na ziemi (Vicarius) jest Duch Święty.

    Zbory-parafie posiadają dużą autonomię w sprawach personalnych (powołania na urząd pastora, starszych zboru,
    w sprawach dyscyplinarnych wobec członków wspólnoty, w sprawach finansowych).

19. Przystąpienie do kościoła

  • Kościół Rzymskokatolicki:
    Bramą Kościoła jest chrzest.
  • Kościół Zielonoświątkowy:
    Bramą prowadzącą do Kościoła jest doświadczenie osobistego nawrócenia i zaufanie Jezusowi jako swojemu Panu i Zbawicielowi. Finalnym aktem nowych narodzin jest chrzest, który pieczętuje odpuszczenie grzechów i włącza wiernego w Kościół.

20. Wykluczenie z kościoła

  • Kościół Rzymskokatolicki:
    Kościół ma prawo ekskomuniki, z którego może korzystać w określonych okolicznościach papież i biskupi.
  • Kościół Zielonoświątkowy:
    Zbór ma prawo ekskomuniki. Wyklucza się ze zboru osobę, która dopuściła się rażących uchybień w sferze moralności lub błędnej doktryny, a wcześniejsze napomnienia nie przynosiły efektu.

21. Locum kościoła

  • Kościół Rzymskokatolicki:
    Kościoły i kaplice są zdobione.
    Istotną rolę pełnią w nich obrazy i rzeźby, liczne ołtarze.
    Centralnym punktem jest ołtarz i krucyfiks oraz tabernakulum, w którym przechowywany jest Chleb eucharystyczny.
  • Kościół Zielonoświątkowy:
    Brak wskazań co do wystroju kaplicy. Najczęściej są proste i surowe.
    Kaplice pozbawione wizerunków świętych i ołtarzy.

    Istotną funkcję pełni kazalnica, stół komunijny oraz krzyż. Prezbiterium dostępne dla wiernych.
    Kaplice są ogrzewane, wierni zdejmują wierzchnie okrycia (szatnia).

22. Stosunek Kościoła do państwa

  • Kościół Rzymskokatolicki:
    Wcześniej istniał ścisły związek Kościoła z państwem. Obecnie Kościół stoi na straży moralności, wyraża też swoją opinię w innych istotnych dziedzinach życia społecznego.
  • Kościół Zielonoświątkowy:
    Podkreśla się rozdział Kościoła od państwa, zwracając uwagę na fakt, że władza pochodzi od Boga, ale sposób rządzenia jest wymysłem człowieka.

23. Kult

  • Kościół Rzymskokatolicki:
    Centralnym podmiotem kultu jest Bóg, ku któremu kierowane są modlitwy i którego wierni adorują.
    Wskazane jest, aby codziennie sprawowana była msza, a wierni wezwani są do brania w niej udziału. Oprócz mszy wierni mają do dyspozycji wiele innych form liturgicznych, różnych w zależności od okresu liturgicznego (nabożeństwa ku czci świętych, szczególnie Matki Bożej; droga krzyżowa, gorzkie żale, kółka różańcowe, etc.). Wierni posiadają wiele możliwości wyrażania swojej pobożności, dopasowanej do potrzeb i wrażliwości.
  • Kościół Zielonoświątkowy:
    Centralnym podmiotem kultu jest Bóg, ku któremu kierowane są modlitwy i którego wierni adorują.
    Wierni spotykają się na nabożeństwach głównych w niedzielę oraz w inne dni tygodnia. Inne nabożeństwa mają charakter spotkań modlitewnych, uwielbiających, rozważań biblijnych, nauczających, grup wsparcia. Nie ma konieczności, aby spotkania te prowadzone były przez osobę ordynowaną (duchownego).

24. Pobożność indywidualna

  • Kościół Rzymskokatolicki:
    Pielęgnowanie życia duchowego w oparciu sakramenty. Modlitwa na podstawie pacierza. Zasadniczo dominują formuły wyuczone lub czytane (brewiarz). Pobożność ta ma często związek z kultem świętych (np. patronów) i Matki Chrystusa.
    Zachowywanie dni postnych (środa, piątek).
  • Kościół Zielonoświątkowy:
    Centrum życia duchowego wiernego stanowi czytanie i rozważanie Słowa Bożego oraz modlitwa. Dominuje modlitwa improwizowana, a także modlitwa na podstawie Psałterza (Psalmy). Istotną rolę odgrywają dary Ducha Świętego, szczególnie dar języków, zalecany do modlitwy indywidualnej. Post jest traktowany jako osobiste ćwiczenie w pobożności, często oznacza całkowite powstrzymanie się od spożywania posiłków (dzień, kilka lub nawet kilkanaście dni).

    Kościół nie narzuca postu, choć nieraz zaleca go w określonej, wspólnej intencji. Nie ma jednak żadnych konsekwencji dla tych, którzy go nie zachowują.

25. Matka Chrystusa

  • Kościół Rzymskokatolicki:
    Otoczona jest szczególnym kultem.
    Matka Boża (Theotokos).
    Niepokalana Dziewica (poza Jezusem nie miała więcej dzieci).
    Orędowniczka, Królowa Nieba, Pocieszycielka. Kierowane są do niej modlitwy (szczególnym rodzajem jest różaniec). Wiara w Jej niepokalane poczęcie, (urodzenie bez grzechu pierworodnego) wieczne dziewictwo, wniebowzięcie.
  • Kościół Zielonoświątkowy:
    Maria stanowi wzór postępowania i przykład do naśladowania dla wierzącego. Wierni kultem otaczają wyłącznie Boga (Ojca, Syna i Ducha Świętego), ku któremu kierują modlitwy. Z tego powodu Matka Pana nie jest otoczona żadnym specjalnym kultem, a formy kultu innych osób, poza Bogiem, określa się jako bałwochwalstwo.

    Część środowiska przyjmuje tytuł Matka Boża (Theotokos), choć jednocześnie czyni się to w nawiązaniu do Jezusa Chrystusa, jako Wcielonego Boga.
    Uznaje się jej dziewictwo w chwili poczęcia 
    i narodzin Jezusa. Nie przeczy się możliwości posiadania przez Nią innych dzieci poza Jezusem.
    Odrzuca się nie mające potwierdzenia w Biblii tytuły oraz nie podziela się wiary w niepokalane poczęcie i wniebowzięcie.

26. Święci

  • Kościół Rzymskokatolicki:
    Określenie święty używane jest na oznaczenie osoby, która po śmierci została uznana za godną życia wiecznego i przebywa już w niebie (proces kanonizacyjny).
    Wstawiają się za wiernymi, żyjącymi na ziemi. Można, a nawet powinno się szukać u nich wstawiennictwa i pomocy, ponieważ żyjąc już w bezpośrednim oglądaniu Stwórcy mogą wypraszać u Niego łaski dla Kościoła.
  • Kościół Zielonoświątkowy:
    Terminem święci określany jest ogół wierzących w Chrystusa. Pojęcie święty nie jest zarezerwowane dla umarłych, którzy żyli nienaganną wiarą.

    Odrzuca się przyczynne modlitwy do świętych jako bezprzedmiotowe. Kult świętych traktowany jest jako przejaw bałwochwalstwa.

27. Kult zmarłych

  • Kościół Rzymskokatolicki:
    Umarli otoczeni są modlitwą, uprasza się u Boga dla nich łaski, w tej intencji odprawia się msze.
  • Kościół Zielonoświątkowy:
    Zmarli nie potrzebują modlitwy, ponieważ ich los został już postanowiony przez Boga i jest nieodwołalny.

28. Święta

  • Kościół Rzymskokatolicki:
    Niedziela.
    Centrum roku liturgicznego stanowi Wielkanoc, którą poprzedza czterdziestodniowy okres postu, w którym szczególną rolę odgrywa Triduum Paschalne. W okresie wielkanocnym obowiązkiem wiernego jest przystąpienie do sakramentu pokuty i eucharystii.
    Duża ilość świąt i dni świątecznych.
    Przy okazji świąt istnieje możliwość otrzymania odpustów.
  • Kościół Zielonoświątkowy:
    Niedziela.

    Największym świętem jest Wielkanoc, co nie oznacza, że związane są z tym jakieś szczególne obowiązki wiernego. Podkreślony bywa anamnetyczny charakter świętowania. Nabożeństwo Wielkanocne poprzedza liturgia Wielkiego Piątku (ustawowe prawo do dnia wolnego), w którym wierni gromadzą się na modlitwie i rozważaniu wydarzenia Krzyża. Niektórzy wierni praktykują tego dnia post.
    Mała ilość świąt. Najważniejsze to: Boże Narodzenie (święto Narodzenia Pańskiego) 
    i Zesłanie Ducha Świętego (Zielone Święta; ustawowe prawo do dnia wolnego); od pozostałych nabożeństw różnią się najczęściej kazaniem (okolicznościowe). Oprócz tego zbory obchodzą własne święta. Najbardziej powszechne jest Święto Dziękczynienia (przełom września/października), a także rocznica powstania zboru i inne. Mocno podkreśla się, że każdy dzień dla chrześcijanina jest święty i świętem.
    Święta nie mają związku z udzielaniem szczególnych łask Bożych.

29. Życie po śmierci

  • Kościół Rzymskokatolicki:
    Życie duszy po śmierci ciała. 
    Sąd indywidualny, który następuje zaraz po śmierci.
    W przekonaniu powszechnym (choć nie w teologii) życie wieczne rozpoczyna się w chwili śmierci w łasce uświęcającej.
  • Kościół Zielonoświątkowy:
    Życie duszy po śmierci ciała. 

    Sąd indywidualny, który następuje zaraz po śmierci.
    Życie wieczne rozpoczyna się w momencie przyjęcia daru zbawienia. Wierzący w Chrystusa zostali osądzeni, gdy upamiętali się, nawrócili i przyjęli dar zbawienia. Osądzone muszą zostać ich uczynki, aby mogła zostać wyznaczona nagroda lub wymierzona kara, która jednak nie oznacza odrzucenia (potępienia).

30. Piekło i niebo

  • Kościół Rzymskokatolicki:
    Wiara w niebo (życie wieczne) i piekło (stan oddalenia od Boga).
    Sąd ostateczny: wymiar powszechny.
  • Kościół Zielonoświątkowy:
    Wiara w niebo (życie wieczne) i piekło (stan oddalenia od Boga).
    Sąd ostateczny, w którym sądzeni będą wszyscy żywi i umarli, którzy z różnych powodów nie poznali (nie przyjęli) Jezusa jako Pana i Zbawiciela.

31. Czyściec i odpusty

  • Kościół Rzymskokatolicki:
    Czyściec (proces oczyszczenia, nie miejsce), przedsionek nieba. Czyściec jest przewidziany dla tych, którzy umarli w stanie łaski uświęcającej, ale chwili śmierci nie mieli uporządkowanego stosunku do rzeczy stworzonych. Ze stanem czyśćca związane są odpusty, które przyczyniają się do zmniejszenia lub do całkowitego usunięcia oczyszczającej kary czyśćca.
  • Kościół Zielonoświątkowy:
    Odrzucenie wiary w czyściec i rolę odpustów. Bóg wraz z winami darował grzesznikowi również karę, jaka mu się należała za popełnione grzechy.

32. Wychowanie religijne

  • Kościół Rzymskokatolicki:
    Obowiązek wychowania religijnego spoczywa w pierwszej kolejności na rodzicach i Kościele.
    Dzieci uczestniczące w nauczaniu religii są po chrzcie.
    Zajęcia religii prowadzone przez katechetów w szkołach.
  • Kościół Zielonoświątkowy:
    Obowiązek wychowania religijnego spoczywa na rodzicach i Kościele.

    Dzieci uczestniczące w nauczaniu religii są (najczęściej) przed chrztem; do rzadkości należą chrzty przed ukończeniem 10 roku życia; nawet po ukończeniu katechizacji część młodzieży nie przystępuje do chrztu.
    Zajęcia religii (Szkółka Niedzielna) prowadzone przez katechetów w szkołach, choć zdecydowanie częściej, z powodu małej ilości dzieci, w punktach katechetycznych zarejestrowanych przy szkołach.

33. Aborcja

  • Kościół Rzymskokatolicki:
    Aborcja jest grzechem.
  • Kościół Zielonoświątkowy:
    Aborcja jest grzechem.

34. Eutanazja

  • Kościół Rzymskokatolicki:
    Eutanazja jest grzechem.
  • Kościół Zielonoświątkowy:
    Eutanazja jest grzechem.

35.  Homoseksualizm

  • Kościół Rzymskokatolicki:
    Homoseksualizm jest grzechem.
  • Kościół Zielonoświątkowy:
    Homoseksualizm jest grzechem.

36. Stosunek do antykoncepcji

  • Kościół Rzymskokatolicki:
    Akceptacja metod naturalnych.
    Negacja innych metod.
  • Kościół Zielonoświątkowy:
    Akceptacja metod naturalnych.

    Stosowanie innych metod i środków pozostawiona jest sumieniu wiernych (nie są zakazane), pod warunkiem jednak, że środki antykoncepcyjne nie prowadzą do śmierci embrionu (człowieka) oraz nie wpływają negatywnie na płód i matkę.

37. Stosunek do służby wojskowej

  • Kościół Rzymskokatolicki:
    Służba wojskowa nie jest złem. Należy bronić swojej ojczyzny i swojego życia, nawet za cenę zabicia nieprzyjaciół-agresorów.
  • Kościół Zielonoświątkowy:
    Pełnienie służby wojskowej pozostawia się sumieniu wiernych.

Opracował Wojciech Gajewski